Opinia EROD z dnia 17 kwietnia 2024 r. w sprawie modelu pay or consent

17 kwietnia 2024 r. Europejska Rada Ochrony Danych (EROD) wydała opinię w sprawie modelu pay or consent wdrażanego przez duże platformy internetowe takie jak np. Facebook czy Instagram. Zakres opinii został ograniczony do wykorzystywania przez platformy modelu, w którym użytkownicy są proszeni o wyrażenie zgody na przetwarzanie danych osobowych w celach reklamy personalizowanej.

EROD podkreśliła, że w większości przypadków duże platformy internetowe nie będą w stanie spełnić wymagań dla uzyskania ważnej zgody, jeśli zmuszą użytkownika do dokonania wyboru między wyrażeniem zgody na przetwarzanie danych w celach reklamy personalizowanej a zapłaceniem. Oferowanie jedynie płatnej alternatywy dla usługi, która obejmuje przetwarzanie w celach reklamy personalizowanej, nie powinno być rozwiązaniem domyślnie stosowanym przez administratorów.

Duże platformy internetowe powinny rozważyć zapewnienie osobom, których dane dotyczą innej „równoważnej alternatywy”, która nie będzie wymagała płacenia za usługę. Co więcej, jeżeli administratorzy danych zdecydują się jednak na wprowadzenie takiej opłaty, powinni również dodać kolejną opcję jako bezpłatną, bez reklam personalizowanych, np. w formie reklamy, która obejmuje przetwarzanie mniejszej ilości lub w ogóle żadnych danych osobowych. Jest to szczególnie istotne w ocenie kryteriów dla ważności zgody na podstawie przepisów RODO.

Przede wszystkim ustalona opłata za usługę nie może skutecznie powstrzymywać użytkowników przed dokonaniem dobrowolnego wyboru. Należy ocenić, czy sama opcja opłaty jest w ogóle odpowiednia, a także jaka kwota może zostać zaproponowana w danych okolicznościach. EROD zwraca również uwagę, że gdy osoby, których dane dotyczą nie wyrażą zgody na reklamę personalizowaną i nie będą chciały zapłacić za usługę, mogą zostać z niej wykluczone. Szczególne istotne jest to w przypadkach, gdy usługa odgrywa znaczącą rolę bądź jest decydująca dla uczestnictwa w życiu społecznym lub dostępu do sieci zawodowych. Przykładem takiej usługi jest np. Facebook, czy LinkedIn. Ostatecznie, to czy administrator oferuje dalszą alternatywę bez reklam personalizowanych, bezpłatnie, będzie miała istotny wpływ na ważność zgody udzielonej przez użytkownika, a stosowanie modelu pay or consent będzie weryfikowane oceniając specyfikę każdego przypadku.

Opinia EROD może wpłynąć na sposób zarządzania mechanizmem zgody przez duże firmy np. Meta. Co istotne, Komisja Europejska wszczęła postępowanie właśnie wobec firmy Meta w sprawie stosowania modelu pay or consent. Postępowanie zbada zgodność działań Meta z art. 5 ust. 2 aktu o rynkach cyfrowych (DMA).

Opinia EROD dostępna jest pod linkiem:

Opinion 08/2024 on Valid Consent in the Context of Consent or Pay Models Implemented by Large Online Platforms